نام کتاب: اختلالات یادگیری (به همراه راهنمای عملی درمان اختلالات یادگیری برای والدین و معلمان)
مؤلفان: الهام کسمائی، سمیرا الهامی

انتشارات: نشر رزا

تعداد صفحات و قطع:  ۱۲۸ صفحه / رقعی

شمارگان: ۱۰۰۰ نسخه

سال چاپ: اول ــ ۱۳۹۷

بهاء: ۳۰۰۰۰۰ ریال

شابک: ۶ــ ۴۶ــ ۶۳۵۶ــ ۶۲۲ــ ۹۷۸

شماره تماس پخش: ۰۹۱۲۹۲۱۱۷۵۶ _ ۰۲۱۴۴۰۱۵۶۰۸  (www.rozapub.ir)

فهرست مطالب

ناتوانی یادگیری……………………………………………………………………. ۹

اختلالات یادگیری چیست؟……………………………………………………….. ۱۱

علل ناتوانی‌های یادگیری…………………………………………………………. ۱۳

    عوامل محیطی…………………………………………………………….. ۱۴
    عوامل روانی………………………………………………………………. ۱۶
    عوامل فیزیولوژیکی………………………………………………………. ۱۷

نظریه‌های اختلالات یادگیری……………………………………………………… ۱۸

    نظریه‌ی غلبه‌ی طرفی مغز…………………………………………………. ۱۸
    نظریه کوتاهی دامنه توجه…………………………………………………. ۱۸
    نظریه فرابری آگاهی‌ها…………………………………………………….. ۱۹

طبقه‌بندی اختلالات یادگیری……………………………………………………… ۱۹

    انواع ناتوانی‌های یادگیری تحولی…………………………………………… ۱۹
    انواع ناتوانی‌های یادگیری تحصیلی…………………………………………. ۲۰

ویژگی‌های دانش آموزان مبتلا به اختلال خواندن………………………….. ۲۲

ویژگی‌های دانش آموزان مبتلا به اختلال نوشتن…………………………… ۲۵

ویژگی‌های دانش آموزان مبتلا به اختلال ریاضی…………………………… ۲۶

شیوع اختلالات یادگیری………………………………………………………….. ۲۶

علت‌شناسی اختلالات یادگیری……………………………………………………. ۲۹

    عوامل زیستی……………………………………………………………… ۲۹
    عوامل روانی………………………………………………………………. ۳۰
    عوامل اجتماعی…………………………………………………………… ۳۰

اختلال در یادگیری ریاضی…………………………………………………………. ۳۱

دانش ریاضی به‌طور طبیعی چگونه شکل میگیرد؟…………………………….. ۳۳

دانش‌آموزان چه مشکلاتی در ریاضیات دارند؟……………………………………. ۴۰

    مشکلاتی در رشد شناختی…………………………………………………. ۴۲
    مشکلات مربوط به عملکرد حساب………………………………………. ۴۳

عملکرد در تکالیف اصلی حساب………………………………………… ۴۳

    مشکل مسائل داستانی……………………………………………………. ۴۴

چگونگی ارزیابی ناتوانی‌های یادگیری ریاضی…………………………………….. ۴۸

    آزمون‌های پیشرفت……………………………………………………….. ۴۹
    آزمون‌های رسمی تشخیص…………………………………………………. ۵۱
    آزمون کی‌مت تجدیدنظر شده…………………………………………….. ۵۱
    آزمون تشخیص ریاضیات استنفورد…………………………………………. ۵۲
    پرسشنامه‌های غیررسمی………………………………………………….. ۵۴
    تحلیل غلط‌ها…………………………………………………………….. ۵۹
    نظارت بر پیشرفت………………………………………………………… ۶۰

چه نوع مداخله‌هایی به دانش‌آموزان دارای دشواری در ریاضیات کمک می‌کند؟….. ۶۳

    مداخله‌های ترمیمی………………………………………………………. ۶۴
    مداخله‌های رشدی……………………………………………………….. ۶۵

اختلالات خواندن……………………………………………………………….. ۶۸

عملکرد خواندن…………………………………………………………………. ۶۸

خواندن………………………………………………………………………….. ۶۸

خواندن چیست؟…………………………………………………………….. ۷۰

مؤلفه‌های اصلی خواندن…………………………………………………….. ۷۲

نارساخوانی: دانشآموزانی که در خواندن مشکل دارند……………………….. ۷۴

مشکلات دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری در خواندن……………………… ۷۵

مشکلات مربوط به واج‌شناسی………………………………………………. ۷۶

مشکلات در رمزگشایی………………………………………………………. ۷۸

دشواری در روانی (سلیس بودن)……………………………………………… ۷۹

نوشتن…………………………………………………………………………… ۸۳

    مراحل یادگیری نوشتن…………………………………………………….. ۸۳
    اختلال نوشتن…………………………………………………………….. ۸۳
    ویژگی‌های دانش‌آموزان با اختلال نوشتن………………………………….. ۸۴
    انواع اختلال نوشتن و راهکارهای درمانی…………………………………. ۸۵

الف) اختلال نوشتن فضایی……………………………………………… ۸۵

ب) اختلال نوشتن حرکتی………………………………………………… ۸۶

ج) اختلال نوشتن ــ اختلال خواندن………………………………………. ۸۶

د) اختلال در دیکته………………………………………………………. ۸۷

    گام‌هایی کاربردی در نوشتن دیکته……………………………………….. ۸۸
    مزایای نوشتن دیکته………………………………………………………. ۸۹
    انواع اختلال دیکته نویسی……………………………………………….. ۸۹

توجه و تمرکز…………………………………………………………………….. ۹۱

    حساسیت شنیداری و دیداری………………………………………………. ۹۲
    مدل کاسلین……………………………………………………………… ۹۳
    نگاه کردن و گوش دادن انتخابی………………………………………….. ۹۵

الف) نگاه کردن انتخابی…………………………………………………. ۹۵

ب) گوش دادن انتخابی………………………………………………….. ۹۶

منابع……………………………………………………………………………. ۹۷

پیوست‌ها………………………………………………………………………. ۱۰۵

راهنمای عملی اختلالات یادگیری……………………………………………….. ۱۰۵

انواع اختلالات یادگیری………………………………………………………….. ۱۰۶

    ناتوانی در خواندن………………………………………………………… ۱۰۶
    مشکلات در نوشتن……………………………………………………….. ۱۱۱

عمده‌ترین علل نارسانویسی……………………………………………… ۱۱۱

پیش بینی فعالیت‌هایی جهت ایجاد غلبه طرفی………………………….. ۱۱۱

علت ایجاد مشکل قرینه نویسی و وارونه نویسی در نوشتن چیست؟……… ۱۱۹

    انشا (مشکلات در زبان نوشتاری)………………………………………… ۱۲۵
    ایجاد هماهنگی لازم با مربیان مرجع جهت بالا رفتن ضریب موفقیت و سرعت در بهبود ۱۲۶

 

ناتوانی یادگیری

ناتوانی یادگیری یک اصطلاح عام است که به گروهی ناهمگن از اختلالات اطلاق می­شود و به صورت دشواری­های جدی در اکتساب و کاربرد گوش دادن، حرف زدن، خواندن، نوشتن، استدلال کرد یا ناتوانی­های ریاضی تظاهر می­کند. فرض بر این است که ناشی از اختلال در کارکردهای دستگاه اعصاب مرکزی است. اگرچه یک اختلال یادگیری ممکن است با دیگر وضعیت­های معلول‌کننده (مثل آسیب دیدگی حسی، عقب­ماندگی ذهنی، اختلالات اجتماعی یا هیجانی) و یا عوامل محیطی (مثل تفاوت­های فرهنگی، آموزش نامناسب یا ناکافی، عوامل روانزاد) همراه باشد ولی نتیجه بی واسطه عوامل یادشده نیست (هامیل[۱]، ۱۹۸۱؛ به نقل حیدری، حافظی و دزفولی، ۱۳۸۸).

هم­چنین صاحب­نظران حیطه اختلالات یادگیری یک رشته ویژگی­ها را برای این اختلال مشخص کرده­اند که شامل موارد زیر است: اختلاف بین توانایی بالقوه و عملکرد واقعی، دشواری یادگیری تحصیلی، اختلالات زبانی، اختلالات ادراکی، اختلالات خاص یادگیری، نارسایی­های فراشناختی، مشکلات اجتماعی ــ عاطفی، مشکلات حافظه­ای، اختلالات حرکتی و مشکلات توجه و بیش فعالی (کریمی، ۱۳۸۳).

ارزیابی کودکان با ناتوانی یادگیری، برای اینکه معلوم شود نوع مشکل آن کدام است و چگونه می­توان برای آن برنامه­ریزی کرد یکی از مهم­ترین قدم­های مداخله برای این کودکان است زیرا فعالیت­های بعدی را نیز تحت تأثیر قرار می­دهد. نکته مهمی که همیشه باید درنظر داشت این است که نارسایی­های ویژه در یادگیری حوزه بسیار پیچیده­ای دارد و شامل ناتوانایی­های گوناگون و با درجات شدت متفاوتی است که در اثر عوامل بسیاری به وجود می­آید. از طرف دیگر به علت اینکه اختلالاتی مانند تأخیر در گفتار و نارسایی­های یادگیری خیلی دیر بروز می­کنند یک ارزیابی همه جانبه و به موقع ضروری است تا در موقع مناسب ارجاع لازم انجام گیرد (فلاناگان و نوآلاین[۲]، ۲۰۰۱).

ناتوانی­های یادگیری به دو دسته اصلی تقسیم می­گردند:

    ناتوانی­های یادگیری تحولی
    ناتوانی­های یادگیری تحصیلی

ناتوانی­های یادگیری تحصیلی نیز به سه نوع تقسیم می­شوند:

    ناتوانی یادگیری ریاضیات[۳]
    ناتوانی یادگیری خواندن[۴]
    ناتوانی یادگیری نوشتن[۵] (سیف نراقی و نادری، ۱۳۸۱).

­از اینرو همواره دانش­­­آموزانی وجود دارند که علی­رغم برخورداری از هوش طبیعی و وضعیت بهنجار جسمی و روانی، در یادگیری نوشتن مشکلاتی دارند. این دانش­آموزان که ناتوان در یادگیری نوشتن (املا) به حساب می­آیند با علائمی مانند بدخط نویسی، بزرگ­نویسی یا کوچک­نویسی بیش از حد حروف، غلط­نویسی کلمه­ها، جااندازی یا استفاده از حروف زائد و مانند این‌ها همراه هستند (کریمی، ۱۳۸۹).

[۱]. Hammill

[۲]. Flanagan & Nuallain

[۳]. dyscalculia

[۴]. dyslexia

[۵]. dysgrphia