نام کتاب: ذهن آگاهی و طرح واره درمانی
مؤلف: مهسا محمدحسینی عارفی
انتشارات: نشر رزا

تعداد صفحات و قطع:  ۱۶۸ صفحه / رقعی

شمارگان: ۱۰۰۰ نسخه

سال چاپ: اول ــ ۱۳۹۷

بهاء:  ۳۲۰۰۰۰ ریال

شابک: ۷ــ ۴۹ــ ۶۳۵۶ــ ۶۲۲ــ ۹۷۸

شماره تماس پخش: ۰۹۱۲۹۲۱۱۷۵۶ _ ۰۲۱۴۴۰۱۵۶۰۸

        فهرست

 

مقدمه                ۹

شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی (MBCT)                ۱۳

ذهن آگاهی چیست؟            ۱۵

عناصر اصلی آموزش ذهن آگاهی             ۱۸

عوامل ذهن آگاهی             ۱۹

تمرین‌های رسمی و غیررسمی ذهن آگاهی              ۲۰

رابطۀ بین آموزش حضور ذهن و رویکردهای رفتاری شناختی             ۲۶

شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی            ۲۷

تاریخچه MBCT در ایران             ۲۸

شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی چگونه مؤثر واقع می‌شود؟              ۲۹

    رویارویی ۲۹
    تغییر شناختی ۳۱
    تنظیم هیجان ۳۲
    خود مدیریتی ۳۴
    وانهادگی  ۳۶
    پذیرش         ۳۷

آموزش‌های شناختی-رفتاری مبتنی بر ذهن آگاهی           ۳۷

    موضوعات اجرایی  ۳۹
    نقش آموزش‌دهندگان MBCT در انجام مهارت‌ها و تکنیک‌ها  ۴۰
    برنامه‌ریزی و آمادگی برای جلسات  ۴۰
    اهداف جلسات درمانی ۴۱

دستورالعملMBCT             ۴۲

تأیید تجربی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی             ۴۴

کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی (MBSR)             ۵۵

کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی             ۵۷

روش آموزش کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی              ۶۴

تأثیرات تدریجی کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی               ۶۵

تأثیرات جسمی تمرین‌های مراقبه‌ی ذهن آگاهانه              ۶۷

طرح‌ واره درمانی (ST)                  ۶۹

طرح‌واره چیست؟               ۷۱

طرح‌واره و افکار خودکار               ۷۵

طرح‌واره و مفروضه‌های زیربنایی               ۷۶

طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه             ۷۷

خصوصیات طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه              ۷۹

منشأ طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه              ۸۱

حوزه‌های طرح‌واره ناسازگار اولیه             ۸۴

انواع طرح‌واره‌های ناکارسازگار اولیه             ۸۸

سبک‌های طرح‌واره‌ای               ۹۶

سبک‌های مقابله‌ای ناسازگارانه              ۹۷

پیشینه تاریخی طرح‌واره درمانی              ۱۰۱

تعریف طرح‌واره درمانی             ۱۰۲

مبانی نظری و فلسفی طرح‌واره درمانی            ۱۰۳

ضرورت طرح‌واره درمانی از دیدگاه یانگ              ۱۰۵

روش‌شناسی طرح‌واره درمانی             ۱۰۷

فرآیند درمان در طرح‌واره درمانی              ۱۰۸

پروتکل درمانی                ۱۰۹

جلسات آموزش طرح‌واره درمانی                ۱۰۹

تأیید تجربی اثربخشی طرح‌واره درمانی                 ۱۱۱

منابع               ۱۱۹

پیوست‌ها            ۱۳۹

الف) شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی             ۱۳۹

ب) کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی              ۱۵۰

ج) طرح‌واره درمانی            ۱۵۶

 

    مقدمه

امروزه درمان­های جدید در روانشناسی که تحت عنوان موج سوم روان‌درمانی از آن یاد می‌گردد بر نقش منابع روان‌شناختی فرد در رویارویی با عوامل فشارزا تأکید دارد، زیرا از این طریق می‌توان تدابیر درمانی مناسب را برای کمک به فرد تحت­فشار فراهم نمود.

روان­درمانی­های موج سوم با خیز گرفتن درمان‌های رفتارگرایی مبتنی بر اصول شرطی­سازی عاملی و پاسخگر آغاز شد که می‌توان این پدیده را واکنشی به رویکردهای روان­تحلیلی در دهه ۱۹۵۰ تلقی کرد. از روش‌های رفتارگرایی می‌توان به مهارت­آموزی، حساسیت­زدایی منظم و روش­های مبتنی بر مواجهه و پیشگیری اشاره کرد که در درمان اختلالات کودکان و بزرگسالان مؤثر بودند، برای مثال فنون شرطی­سازی عاملی برای درمان کودکان مبتلا به اختلالات شدید زبانی مؤثر بوده است و مشابه تکنیک­های شرطی‌سازی پاسخگر مانند مواجهه، در درمان افراد مبتلا به مشکلات اضطرابی مؤثر بوده است (والرواگویو، کولنبرگ، فروگارسیا و تسی[۱]، ۲۰۱۱).

خیز دوم نیز علیه افراط­گرایی­های دیدگاه رفتارگرایی کلاسیک و در واکنش به نادیده گرفتن بعد شناختی اختلالات در دهه ۱۹۷۰ توسط آرون تی بک[۲] ابتدا برای درمان افسردگی و بعدها برای اختلالات اضطرابی و خوردن روی کار آمد که بر نقش فرآیندهای شناختی در پدیدآیی، بقاء و درمان اختلالات روان‌شناختی تأکید می‌کرد. از رویکردهای برجسته­ی خیز دوم می­توان به شناخت درمانی بک و درمان عقلانی ــ عاطفی (RET)[3] الیس اشاره کرد که هر دو روش بر شناسایی و اصلاح شناخت‌های تحریف‌شده و غیرمنطقی و غیرعقلانی تأکید دارند (سهرابی،۱۳۹۱).

در پایان دهه­ی ۸۰ و اوایل دهه ۹۰ رویکردهای مربوط به خیز اول و خیز دوم با هم ادغام شده و مجموعه­ای از درمان­ها را تحت عنوان درمان­های شناختی ــ  رفتاری ایجاد کردند. موج سوم نیز، تلفیقی از سنت‌های معنوی شرقی، ازجمله فنون مراقبه، تفکر نظاره­ای با رفتاردرمانی ــ شناختی سنتی است که هایز و همکاران از این تلفیق به‌عنوان موج سوم رفتاردرمانی یاد می‌کنند که در اوایل دهه ۱۹۹۰ شروع شد و روی آگاهی نسبت به لحظه حال و پذیرش آن تأکید می‌کردند (کارداسیوتو[۴]، ۲۰۰۵). همچنین در این رویکرد به کمک، طرح‌واره‌ها که حکایت از باورهای بنیادینی می‌کند که تشکیل­دهنده دیدگاه فرد درباره خود، دیگران و جهان اطراف است، به فرایند درمان کمک می‌کنند. این طرح‌واره‌ها، سازه­های فرضی هستند که بازنمایی معانی در آن‌ها ذخیره می­شود (آقاعلی، زندی­پور و احمدی، ۱۳۹۰).

در ادامه­ی مطالب به شرح مفصلی از سه روان‌درمانیی رایج موج سوم شامل شناخت­درمانی مبتنی بر ذهن­آگاهی (MBCT)[5]، کاهش استرس مبتنی بر ذهن­آگاهی (MBSR)[6]، و طرح­واره­درمانی (ST)[7] پرداخته می­شود.

 

[۱]. Valero-Aguayo, Kohlenberg, Ferro-García, & Tsai

[۲]. Beck

[۳]. Rational- Emotional Therapy (RET)

[۴]. Cardaciotto

[۵]. Mindfulness-Based Cognitive Therapy (MBCT)

[۶]. Mindfulness-Based Stress Reduction (MBSR)

[۷]. Schema Therapy (ST)