عنوان کتاب : نگاهی به مسئولیت پذیری در تعلیم و تربیت اسلامی
(پرورش مسئولیت پذیری در دوره اول تربیت از دیدگاه اسلام )
مولفان : دکتر مهشید ایزدی
عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
دکترزهرا حسینی
دکترای فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

ناشر : نشر رزا

سال چاپ : اول -۹۷

قیمت : ۱۵۰۰۰ تومان

فهرست مطالب

پیشگفتار……………………………………………………………………………………………………………………………………………..۶
گفتار اول: تعلیم و تربیت اسلامی و مبانی آن ………………………….. ………………………….. …………………….۴
مبانی تعلیم و تربیت……………………………………………………………………………………………………………………………۲
معرفت شناسی…………………………………………………………………………………………………………………………………….۲
چیستی معرفت ………………………………………………………………………………………………………………………………….۹
معرفت شناسی در فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی ………………………………………………………………………………..۴
امکان شناخت……………………………………………………………………………………………………………………………………..۱
منابع معرفت …………………………………………………………………………………………………………………………………….۶۶
طبقه بندی معرفت در اسلام…………………………………………………………………………………………………………….۶۹
دیدگاه اسلام درباره فراگیر بودن معرفت…………………………………………………………………………………………..۶۱
ویژگی های معرفت در اسلام…………………………………………………………………………………………………………….۶۱
ابزار های کسب معرفت در اسلام………………………………………………………………………………………………………۶۹
هستی شناسی…………………………………………………………………………………………………………………………………..۲۰
هستی شناسی در اسلام……………………………………………………………………………………………………………………۲۶
انسان شناسی……………………………………………………………………………………………………………………………………۲۲
انسان شناسی در فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی………………………………………………………………………………..۲۹
انسان و ویژگی هایش در تعلیم و تربیت اسلامی………………………………………………………………………………۲۱
فطرت ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….۲۱
انواع گرایشهای فطری انسان…………………………………………………………………………………………………………..۲۱
جبر و اختیار……………………………………………………………………………………………………………………………………..۲۳
ارزش شناسی……………………………………………………………………………………………………………………………………۲۹
ارزش شناسی در فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی ………………………………………………………………………………۲۹
نگاهی به مسئولیتپذیری در تعلیم و تربیت اسلام ‮ ی
تعلیم و تربیت…………………………………………………………………………………………………………………………………..۹۰
-۶مؤلفه تبیین………………………………………………………………………………………………………………………………….۹۲
-۲مؤلفه معیار…………………………………………………………………………………………………………………………………..۹۹
-۹مؤلفه تحرک درونی………………………………………………………………………………………………………………………۹۹
-۴مؤلفه نقادی………………………………………………………………………………………………………………………………….۹۹
اهمیت تعلیم و تربیت……………………………………………………………………………………………………………………….۹۴
ابعاد تعلیم وتربیت…………………………………………………………………………………………………………………………….۹۱
تربیت جسمانی…………………………………………………………………………………………………………………………………۹۱
تربیت روانی………………………………………………………………………………………………………………………………………۹۳
تربیت اقتصادی…………………………………………………………………………………………………………………………………۹۹
تربیت سیاسی…………………………………………………………………………………………………………………………………..۹۳
تربیت اجتماعی…………………………………………………………………………………………………………………………………۴۰
تربیت دینی………………………………………………………………………………………………………………………………………۱۹
تربیت عقلانی……………………………………………………………………………………………………………………………………۴۶
اهداف تربیتی……………………………………………………………………………………………………………………………………۴۲
اصول تعلیم و تربیت…………………………………………………………………………………………………………………………۴۹
روش های تربیت………………………………………………………………………………………………………………………………۴۴
محتوی تربیت…………………………………………………………………………………………………………………………………..۴۱
تعلیم و تربیت در اسلام…………………………………………………………………………………………………………………….۴۱
اهمیت تربیت در قرآن و روایات ……………………………………………………………………………………………………….۴۳
مبانی تربیت در قرآن و روایات ………………………………………………………………………………………………………..۱۳
توحید……………………………………………………………………………………………………………………………………………….۳۰
فطرت ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….۳۲
هدفدار بودن انسان……………………………………………………………………………………………………………………………۳۴
نگاهی به مسئولیتپذیری در تعلیم و تربیت اسلام ‮ ی
اختیار ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….۳۱
معرفتپذیری انسان ………………………………………………………………………………………………………………………….۳۱
اهداف تربیت اسلامی………………………………………………………………………………………………………………………..۳۰
معرفت نفس……………………………………………………………………………………………………………………………………..۳۰
بیدارسازی فطرت و عقل…………………………………………………………………………………………………………………..۳۶
ایجاد رغبت و شوق به طاعت و عبادت خدا………………………………………………………………………………………۳۶
پرورش محاسن و مکارم اخلاق…………………………………………………………………………………………………………۳۲
ایجادآرامش درونی در زندگی……………………………………………………………………………………………………………۳۲
ضرورت تربیت اسلامی در عصر جهانی شدن ……………………………………………………………………………………۳۹
اصول تربیت اسلامی…………………………………………………………………………………………………………………………۳۴
اصل مهرورزی و محبت در تربیت اسلامی………………………………………………………………………………………..۳۴
اصل تربیت از طریق عمل…………………………………………………………………………………………………………………۳۴
اصل توجه به عوامل درونی در تربیت اسلامی…………………………………………………………………………………..۳۱
اصل تحریک عواطف مذهبی…………………………………………………………………………………………………………….۳۳
روش های تربیت اسلامی………………………………………………………………………………………………………………….۳۹
استفاده از روش های هنری در تربیت اسلامی………………………………………………………………………………….۳۹
روش عبادت و نیایش ……………………………………………………………………………………………………………………….۳۳
روش گردش در طبیعت و مشاهده آیات الهی………………………………………………………………………………..۶۰۰
روش اسوه سازی ……………………………………………………………………………………………………………………………۶۰۶
گفتار دوم: مسنولیت پذیری در تعلیم و تربیت اسلامی ………………………….. ……………………………….۶۰۲
مفهوم شناسی………………………………………………………………………………………………………………………………..۶۰۹
مبانی مسئولیتپذیری……………………………………………………………………………………………………………………۶۰۴
مفهوم انسان مسئول……………………………………………………………………………………………………………………… ۶۰۱
جایگاه مسئولیّتپذیری در قرآن کریم و سنت (روایات)…………………………………………………………………۶۰۹
نگاهی به مسئولیتپذیری در تعلیم و تربیت اسلام ‮ ی
مسئولیتپذیری در قرآن………………………………………………………………………………………………………………..۶۰۹
مسئولیتپذیری در روایات……………………………………………………………………………………………………………..۶۶۶
هدف از مسئولیتپذیری از دیدگاه اسلام……………………………………………………………………………………….۶۶۲
امانت الهی ریشه مسؤلیتپذیری ……………………………………………………………………………………………………۶۶۴
مسؤلیتپذیری و وظیفهشناسی……………………………………………………………………………………………………..۶۶۱
زمینههای مسؤلیتپذیری……………………………………………………………………………………………………………… ۶۶۱
-۶تقوا ………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ۶۶۱
تقوای دینی و مسؤلیتپذیری ………………………………………………………………………………………………………..۶۶۳
-۲ایمان ………………………………………………………………………………………………………………………………………..۶۶۹
ایمان دینی و مسؤلیتپذیری…………………………………………………………………………………………………………۶۲۰
مؤلّفههای مسئولیّتپذیری از دیدگاه اسلام……………………………………………………………………………………۶۲۶
شکل -۶مؤلّفههای مسئولیّتپذیری از دیدگاه اسلام…………………………………………………………………….۶۲۶
۶ـ اعتقادی (در ارتباط با خالق) …………………………………………………………………………………………………….۶۲۲
۲ـ فردی (در ارتباط با خویشتن) …………………………………………………………………………………………………..۶۲۹
۹ـ اجتماعی (در ارتباط با دیگران)…………………………………………………………………………………………………۶۲۳
مسئولیت در برابر خانواده ………………………………………………………………………………………………………………۶۲۳
الف) مسئولیت در پاسداشت حریم عفاف……………………………………………………………………………………….۶۹۰
ب) مسئولیت در فرهنگ سازی خانواده…………………………………………………………………………………………۶۹۰
پ) مسئولیت در یاد دهی تکالیف دینی و مذهبی …………………………………………………………………………۶۹۶
ت) تکالیف همسران نسبت به یکدیگر……………………………………………………………………………………………۶۹۶
-۶عفو و گذشت ……………………………………………………………………………………………………………………………۶۹۶
-۲پایبندی به معنویت و رعایت احساسات یکدیگر……………………………………………………………………….۶۹۲
ج) مسئولیت والدین در برابر فرزندان …………………………………………………………………………………………….۶۹۹
-۶مراقبت اولیه والدین از فرزندان…………………………………………………………………………………………………۶۹۴
نگاهی به مسئولیتپذیری در تعلیم و تربیت اسلام ‮ ی
-۲تربیت صحیح اسلامی……………………………………………………………………………………………………………….۶۹۱
-۹تغذیه حلال و مناسب………………………………………………………………………………………………………………. ۶۹۱
-۴انتخاب نام نیک……………………………………………………………………………………………………………………….. ۶۹۱
د) مسئولیت فرزندان در برابر والدین……………………………………………………………………………………………..۶۹۳
مسئولیت انسان در برابر خویشاوندان……………………………………………………………………………………………..۶۹۹
مسئولیت انسان در برابر همسایگان ……………………………………………………………………………………………….۶۹۹
مسئولیت انسان در برابر همنوعان…………………………………………………………………………………………………..۶۹۳
مسئولیت انسان در برابر انحرافات…………………………………………………………………………………………………..۶۹۳
مسئولیت خواص…………………………………………………………………………………………………………………………….۶۴۰
۴ـ محیط طبیعی (در ارتباط بازیست) …………………………………………………………………………………………..۶۴۹
اهمیت و نقش محیط زیست در زندگی انسان……………………………………………………………………………….۶۴۱
نقش اسلام در حمایت از منابع طبیعی و محیط زیست………………………………………………………………… ۶۴۱
نهی از قطع درختان و از بین بردن مزارع و گیاهان ……………………………………………………………………….۶۴۹
حمایت از حیوانات………………………………………………………………………………………………………………………….۶۴۹
گفتار سوم: مسئولیت پذیری در دوره اول تربیت از دیدگاه اسلامی …………………………………………..۶۱۶
دوره های تربیتی مورد نظر از دیدگاه اسلام…………………………………………………………………………………..۶۱۲
دوره سیادت …………………………………………………………………………………………………………………………………..۶۱۲
هدف غایی مبتنی بر مسئولیتپذیری در این دوره ………………………………………………………………………..۶۱۴
اهداف واسطی مبتنی بر مسئولیتپذیری در این دوره…………………………………………………………………… ۶۱۱
آشنایی با امور نیک و بد………………………………………………………………………………………………………………… ۶۱۱
اندیشهورزی و کاوشگری اخلاقی ………………………………………………………………………………………………….۶۱۳
رشد خود یاری……………………………………………………………………………………………………………………………….۶۱۹
قابلیت برقراری ارتباط مبتنی بر آداب و اخلاق………………………………………………………………………………۶۱۳
رشد عادات نظافت شخصی……………………………………………………………………………………………………………. ۶۱۰
نگاهی به مسئولیتپذیری در تعلیم و تربیت اسلام ‮ ی
تاکیدات آموزشی مبتنی بر مسئولیتپذیری در این دوره ……………………………………………………………… ۶۱۶
روشهای مبتنی بر مسئولیتپذیری در این دوره………………………………………………………………………….. ۶۱۱
خودسازی قبل از تربیت………………………………………………………………………………………………………………… ۶۱۱
احترام به کودک ……………………………………………………………………………………………………………………………..۶۱۱
فراهم آوردن میدان تجربه برای کودک …………………………………………………………………………………………..۶۱۱
اظهار محبّت و رعایت حد اعتدال………………………………………………………………………………………………….. ۶۱۳
توجه به استقلال طلبی کودکان ……………………………………………………………………………………………………. ۶۱۳
پرورش شخصیت کودکان ……………………………………………………………………………………………………………… ۶۱۳
راههای شخصیّت دادن به کودک ………………………………………………………………………………………………….. ۶۱۳
وفای به عهد…………………………………………………………………………………………………………………………………..۶۳۲
حلم وبردباری…………………………………………………………………………………………………………………………………۶۳۲
بازی کردن……………………………………………………………………………………………………………………………………..۶۳۹
جهتدهی مثبت به احساسات ……………………………………………………………………………………………………….۶۳۴
نرمی و ملاطفت در برابر سختگیری و خشونت…………………………………………………………………………….۶۳۴
خودداری از تنبیه…………………………………………………………………………………………………………………………..۶۳۱
آثار نامطلوب تنبیه بدنی ……………………………………………………………………………………………………………….. ۶۳۱
تشویق ……………………………………………………………………………………………………………………………………………۶۳۳
توجه به تفاوتهای فردی …………………………………………………………………………………………………………………۶۳۳
روش الگویی …………………………………………………………………………………………………………………………………..۶۳۳
پرورش اعتماد به نفس …………………………………………………………………………………………………………..

ندرزهای آموزنده و ارزنده…………………………………………………………………………………………………
تاکیدات آموزشی وروشهای مناسب مبتنی بر مسئولیت پذیری در دوره تربیتی سیادت از دیـدگاه
اسلام …………………………………………………………………………………………………………………..
فرجام سخن ……………………………………………………………………………………………………
نگاهی به مسئولیتپذیری در تعلیم و تربیت اسلام ‮ ی
پیشنهادات………………………………………………………………………………………………………………………
منابع و مآخذ..
منابع ف